Khác với người
phương Tây với
thói quen phân
tích sự việc để
quy định thành
từng bộ môn sinh
hoạt rõ rệt, người
phương Đông
thuờng áp dụng
óc tổng hợp vào
mọi ngành sinh
hoạt xã hội, và
quan niệm rằng cái
"hồn" của sự vật
là tâm điểm đồng
qui của mọi sự việc
và vật thể.
Quan niệm "Thiên
Địa vạn vật nhất
thể" của Nho giáo
và quan niệm
"Đạo sinh nhất,
nhất sinh nhị, nhị
sinh tam, tam sinh
vạn vật" của Lão
giáo chính là
nguồn gốc của mọi
ngành sinh hoạt
xã hội, đuợc biểu
hiện bằng Dịch
học.
Áp dụng vào thực
tế đời sống,
chúng ta thấy
ngay sự cách biệt
giữa một "sự việc
không hồn" và
một "sự việc có
hồn" trong nếp
sống của người
Việt. Uống trà là
một nhu cầu thông
thường, nhưng
biết cách thưởng
thức trà và những
ý nghĩa thanh cao
của việc uống trà
kết bạn, là trà
đạo.
Uống rượu là một
thú vui, nhưng
biết cách uống
rượu với những
nghi tắc đặc biệt
và một quan niệm
cao khiết về nhân
tâm thế đạo, giúp
tiến, hiến ích,
phục vụ con người
là tửu đạo.
Thưởng hoa là
một thú vui thông
thường trong đời
sống, nhưng biết
cách thưởng
ngoạn là nghệ
thuật thưởng
hoa, và nâng cao
hơn nữa, là hoa
đạo.
Võ học xuất phát
từ phương Đông
cũng đi theo định
lệ ấy, theo tiến
trình chung. Mới
đầu, chỉ là biểu
hiện sức mạnh và
tài khéo của cơ
thể để tấn công
hay tự vệ, được
chuyên môn hóa
và gọi là võ nghệ.
Kế đó là những
phát kiến mới về
luật thăng bằng
và luật quân bình
của cơ thể và
thân chất, tùy
trường hợp mà
hình thành các
môn phái võ
thuật. Sau cùng,
quy định những
luật tắc rõ rệt về
triết lý và đức lý
thành võ đạo, để
học võ trở thành
một ngành học
nhân bản phục vụ
và hướng thiện
hữu hiệu cho xã
hội, dân tộc và
nhân loại.
Tiến trình của võ
học do đó, đi từ
"nghệ" tới "thuật"
và đi từ "thuật"
tới "đạo", tức đi
từ những biện
pháp, cách thức
và kỹ thuật dùng
sức mạnh sang
triết lý và đức lý
dùng sức mạnh,
sao cho chính
đáng, bên vực lẽ
phải, chính nghĩa,
bảo vệ quyền
sống của con
người và góp
phần xây dựng xã
hội - thay vì
những ý đồ ngược
lại, làm băng hoại
con người và xã
hội.
Triết lý về võ học
khởi từ ý thức đó,
đã nâng cao võ
học lên địa vị một
ngành học nhân
bản và thực dụng
ngay trong mọi
môi trường hoạt
động thiết yếu
của con người.
II. Triết lý võ đạo
trong triết hệ
phương Đông
Chúng ta đều biết
võ đạo khởi từ
một môn thể thao
thực dụng. Môn võ
đạo đầu tiên đuợc
coi là một ngành
thể thao thực
dụng với nhân
loại, có những
triết lý và đức lý
được hệ thống
hóa và phản ảnh
tinh thần Bà La-
Môn là Yoga.
Trước hết, Yoga,
gốc từ tiếng Phạn,
có nghĩa là kết
hợp: kết hợp con
người với vu trụ,
kết hợp cái hữu
hình với cái vô
hình, kết hợp cái
hữu hạn với cái vô
hạn.
Về đại cương,
chúng ta thấy
Yoga không
những có tác
dụng điều dưỡng
thân thể, kinh
mạch cho máu
huyết lưu thông,
tinh thần sảng
khoái, sức khỏe
dồi dào, mà còn là
một môn tu tâm,
để tâm hồn luôn
luôn hướng thiện,
trau giồi đạo đức,
thoát khỏi vòng
đau khổ trầm luân.
Với nguyên lý căn
bản "di tinh chế
động", Yoga gồm
có 4 ngành chính:
Karma Yoga tức
Nhân quả kết hợp
hoặc Kiết già phu
toạ.
Hatha Yoga tức
Nhật Nguyệt kết
hợp hoặc Âm
Dương kết hợp.
Jnana Yoga tức
Tâm Tư kết hợp
(dùng triết hợp,
suy tư để tìm
chân lý).
Raja Yoga tức
Vương Giả kết
hợp.
Từ gốc Yoga Ấn
Độ, hòa thượng
Đạt Ma Thiền sư
đã du nhập vào
Trung Quốc, thái
dụng với võ thuật
cổ truyền Trung
Quốc mà lập ra
môn phái Thiếu
Lâm, chủ yếu lấy
tĩnh chế động, lấy
đức chế bạo. Dù
sao, triết lý căn
bản của môn phái
này cũng biểu hiện
rõ rệt triết lý và
đức lý Phật Giáo.
Tới Trương Tam
Phong, một đạo sĩ
ngoại đồ của
Thiếu Lâm Tự, ông
đã tách rời ra và
phát huy một môn
võ học riêng biệt
nổi tiếng một thời
là môn Võ Đang.
Tuy là ngoại đồ
Thiếu Lâm, nhưng
vị sáng tổ Võ
Đang có một quan
niệm võ học khác
hẳn: ông lấy triết
lý căn bản võ học
của môn phái
mình trên tinh
thần Khổng-Lão
truyền thống của
Trung Quốc để
sáng tạo ra những
nguyên lý võ học
thuần nhu mới, lấy
tinh túy từ dịch
học: Thái Cực
(đầu) sinh lưỡng
nghi (hai mắt),
lưỡng nghi sinh tứ
tượng (tay chân),
tứ tượng sinh bát
quái (8 đoạn
xương chân tay)
v.v...
Phải chờ đến năm
1659, nhà sư
Thiếu Lâm có tục
danh Trần Nguyên
Tán lưu vong qua
Nhật sau khi bị
Triều đình Mãn
Thanh ruồng đuổi,
môn võ cổ truyền
Atéwaza Nhật
Bản mới đuợc thái
dụng với võ Thiếu
Lâm hình thành
Nhu Thuật vào
năm 1627, bởi
danh y Sirobei
Akiyama. Vốn là
người thấm nhuần
tư tưởng Phật
Giáo và Thần Giáo
truyền thống của
Nhật Bản, danh y
Sirobei Akiyama
mới phát kiến ra
một triết lý mới về
võ học nhân một
trận bão tuyết
làm các cây lớn
đều đổ, ngoại trừ
những cây lau sậy
bé nhỏ biết uốn
mình theo chiều
gió. Luật thăng
bằng đã lóe sáng
trong tâm tưởng
ông một ý niệm
nghịch đảo: cây
sậy còn vì nó yếu.
Tại sao không áp
dụng một triết lý
mới về võ học: lấy
yếu chống mạnh,
lấy mềm chống
cứng